Możliwe są dwa podejścia. Od 2 stycznia 2016 r. zwolnienie od pracy w związku z opieką nad dzieckiem do lat 14 może być wykorzystywane w wymiarze godzinowym. Osobie pracującej na pełen Reklama. Prawo do opieki nad dzieckiem przysługuje każdemu z rodziców – pracowników dziecka. Jednak muszą oni dogadać się co do sposobu skorzystania ze swojego uprawnienia. Trzeba bowiem Wspólna, naprzemienna opieka może wydawac się trudna do osiągnięcia na początku i być może trzeba będzie wprowadzić pewne korekty w zaplanowanym podziale. Nie bój się tego robić. Zadbaj o to, aby czas, który spędzacie razem był wartościowy i przyjemny oraz nie narażał nikogo na dodatkowy stres. Odpowiedź prawnika: Wspólna opieka nad dzieckiem po rozwodzie. Sąd w wyroku rozwodowym zobowiązany jest do wydania rozstrzygnięcia w zakresie władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej obojgu rozwiedzionym rodzicom, jednemu z rodziców Zdrada małżeńska a opieka nad dziećmi. Czy zdrada męża lub żony oznacza, że druga strona może domagać się przed sądem ograniczenia władzy rodzicielskiej? Nie. Zdrada nie powoduje, że strona winna staje się niezdolna do bycia rodzicem. Dlatego sam fakt zdrady nie wpływa na to, jak sąd ureguluje władzę rodzicielską po rozwodzie. . Czym jest OZSS? OZSS jest to Opiniodawczy Zespół Specjalistów Sądowych, składający się ze specjalistów z zakresu psychologii, pedagogiki, pediatrii, medycyny rodzinnej, chorób wewnętrznych, psychiatrii oraz psychiatrii dzieci i młodzieży. Zespół taki tworzony jest na terenie odpowiadającemu właściwości sądu okręgowego, czyli np. zespół OZSS przy Sądzie Okręgowym w Warszawie, Zespół OZSS przy Sądzie Okręgowym Warszawa-Praga w Warszawie. Do dnia r. OZSS były określane mianem RODK – Rodzinnych Ośrodków Diagnostyczno-Konsultacyjnych. Zadaniem OZSS jest sporządzenie na zlecenie sądu lub prokuratora opinii w sprawach rodzinnych i opiekuńczych oraz w sprawach nieletnich, na podstawie przeprowadzonych badań psychologicznych, pedagogicznych lub lekarskich. Warto dodać także, że mimo iż OZSS składa się z wielu specjalistów, to w badaniu bierze udział zazwyczaj psycholog i pedagog lub dwóch psychologów. Psychiatra, czy lekarz o innej specjalizacji będzie uczestniczył w badaniu tylko wtedy, gdy jest to wyraźnie wskazane przez sąd i są ku temu odpowiednie szczególne przesłanki. Kto decyduje o zleceniu opinii przez OZSS, na jakiej podstawie i w jakich sprawach ? Sądy mogą zlecać przeprowadzenie opinii przez OZSS we wszystkich sprawach, gdzie strony postepowania nie są w stanie dojść do porozumienia w sprawie wykonywania władzy rodzicielskiej nad dziećmi lub gdy dobro dziecka może być zagrożone. Najczęściej są to sprawy o: ustalenie kontaktów, rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej (w tym ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej), ustalenie miejsca zamieszkania dziecka, przysposobienie dziecka. Możliwość dopuszczenia dowodu z opinii biegłych reguluje art. 278 kodeksu postępowania cywilnego, który stanowi że: ,,w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia opinii.” . Sąd wydaje postanowienie, w którym dopuszcza dowód z opinii biegłych OZSS. Może je wydać na rozprawie lub na posiedzeniu niejawnym. Sąd wydając postanowienie o dopuszczeniu i przeprowadzeniu dowodu z opinii OZSS musi precyzyjnie określić biegłym, jaki zakres badania ma być przeprowadzony. Najczęściej zakres ten dotyczy ustalenia przez biegłych relacji łączących dziecko z każdym z rodziców bądź opiekunów, łączących ich więzi oraz kompetencji wychowawczych każdego z rodziców bądź opiekunów. Warto podkreślić, że wniosek o przebadanie stron postępowania przez biegłych OZSS może złożyć każda ze stron postępowania, w tym prokurator, jak również Sąd może taką decyzję podjąć samodzielnie. Jaki jest czas oczekiwania na przeprowadzenie badania i jak się do niego przygotować? Termin badania zależy od danego ośrodka, ale obecnie czas oczekiwania na jego przeprowadzenie wynosi od 6 miesięcy do roku. Ośrodek o terminie badania zawiadamia strony wysyłając listowne zawiadomienie o terminie i miejscu jego przeprowadzenia. Ze względu na różnorodność spraw, potrzeb oraz możliwości dzieci, nie da się z góry oszacować, ile takie badanie będzie trwało, ale zazwyczaj jest to około 6 godzin. W zależności od okoliczności czas ten może być wydłużony lub w razie konieczności wyznaczane są dodatkowe terminy celem uzupełnienia czynności, co jednak zdarza się bardzo rzadko, albowiem biegli dążą do tego, by nie narażać dzieci ponownie na stres związany z badaniem i chcą uzyskać wszelkie i niezbędne informacje podczas jednego spotkania. Na badanie przychodzi się całą rodziną, tzn. rodzice, opiekun i dziecko którego dotyczy sprawa. Warto podkreślić, że nieusprawiedliwione niestawiennictwo lub nie przyprowadzenie dziecka na badanie jest równoznaczne z odmową przeprowadzenia badania, co następnie może grozić negatywnymi skutkami procesowymi. Na badanie warto się dobrze przygotowywać. Warto być wyspanym, w dobrej kondycji zdrowotnej, a także pozytywnie się nastawić, ponieważ każde zachowanie rodziców bądź opiekunów w ośrodku będzie poddane ocenie biegłych. Negatywne nastawienie do biegłych, złe zwracanie się do nich, podważanie ich kompetencji, arogancja czy niezadowolenie, mogą mieć negatywny wpływ na wnioski końcowe opinii. Na badanie do OZSS dobrze jest przygotować i przynieść dokumenty, które mogą mieć znaczenie dla sprawy, opinie psychologiczne, zaświadczenia lekarskie, od terapeutów, pedagogów i psychologów szkolnych. Pomocne biegłym mogą być także pozytywne opinie ze szkoły, świadectwa szkolne, dyplomy, podziękowania, zaświadczenia o udziale lub o ukończeniu szkoleń czy kursów. Obecnie coraz częściej mamy do czynienia z sytuacją, w której rodzice w obawie przed wizytą w OZSS udają się na prywatną wizytę psychologiczną, w trakcie której mogą porozmawiać z psychologiem o tym, jak wyglądają testy w OZSS, na czym należy się skupić i czego można się spodziewać. Takie postępowanie należy ocenić pozytywnie, gdyż zmniejsza lęk przed badaniem, który może zakłócać jego przebieg. Etapy badania Pierwszym etapem badań w OZSS jest tzw. etap informacyjny. Polega on na uzyskaniu przez osoby badane podstawowych informacji na temat przebiegu spotkania, kolejności badania czy obowiązujących zasad podczas spotkania z biegłymi. Badania nie można nagrywać, a w trakcie jego przeprowadzania obowiązuje zakaz używania telefonów komórkowych. Biegli adekwatnie do wieku dziecka starają się także jemu wytłumaczyć cel spotkania i jego przebieg. Strony pytane są także o to, czy wyrażają zgodę na przeprowadzenie badania. Po uzyskaniu zgody biegli rozpoczynają kolejny etap, tzw. etap badań. W zależności od ośrodka i zasad stosowanych przez biegłego, najpierw mogą być badane dzieci, a potem rodzice lub na odwrót. Warto jednak podkreślić, że coraz więcej biegłych, mając na uwadze dobro dziecka, stara się, by to ono było poddane badaniu w pierwszej kolejności, celem umniejszenia stresu związanego z przebywaniem w placówce OZSS. Badanie dziecka odbywa się pod nieobecność rodziców czy opiekunów, oczywiście jeśli wiek dziecka na to pozwala. Pomieszczenie w którym odbywa się takie badanie jest specjalnie przystosowane do potrzeb dziecka. Znajdują się tam kąciki zabaw, w których są zabawki, kolorowanki, klocki czy maskotki. Warto dodać także, że w każdym momencie badania, jeśli dziecko będzie sygnalizowało potrzebę kontaktu z rodzicem czy opiekunem, to może się do niego zwrócić. Badanie dziecka nigdy nie będzie prowadzone wbrew jego dobru, poczuciu bezpieczeństwa i stabilności emocjonalnej. W razie zaistnienia sytuacji, w której dziecko nie byłoby w stanie brać udziału w badaniu, np. poprzez płacz, który nie jest możliwy do opanowania, ataki histerii, biegli przerywają badanie i dają dziecku czas, by się uspokoiło. Kolejno biegli przeprowadzają badanie osób dorosłych, tj. opiekunów bądź rodziców dziecka. Spotkania odbywają się z każdym z osobna. Biegli dają badanym do rozwiązania testy psychologiczne, diagnostyczne i ankiety dotyczące kwestii potrzeb związanych z dziećmi, zadają im pytania i obserwują ich zachowanie. Następnym etapem jest etap obserwacji, podczas którego biegli obserwują zachowanie dziecka w stosunku do badanych osób, razem lub z każdym po kolei. Na tym etapie biegli biorą pod uwagę, jakie relacje istnieją między dzieckiem a rodzicem, czy rozmawiają, w jaki sposób te rozmowy są prowadzone, czy się wspólnie bawią, jaki stosunek do zachowania dziecka ma drugi rodzic. Bardzo ważne jest to, że kiedy jedno z rodziców nie uczestniczy stale w życiu dziecka, to relacje dziecka z tym rodzicem zazwyczaj są ograniczone. Dlatego też warto zadbać o materiał dowodowy i przedstawić stanowisko wyjaśniające przyczyny ograniczonego kontaktu z dzieckiem. W trakcie badania i rozwiązywania testów należy się skoncentrować i nie powinno się spieszyć. Warto przeczytać niektóre pytania dwa razy, zanim udzieli się odpowiedzi. Z doświadczeń z badaniami w OZSS wynika, że bycie autentycznym jest bardzo ważne, albowiem zachowania sztuczne czy wyuczone zostaną przez biegłych rozpoznane i negatywnie ocenione. Rozpoznane i negatywnie ocenione będzie także nastawienie dziecka przeciwko drugiemu opiekunowi oraz celowe negatywne przygotowanie go do badania poprzez mówienie treści, które ma przekazać lub nie przekazywać biegłym. Metody badawcze stosowane przez OZSS Biegli przeprowadzając badanie posługują się następującymi metodami badawczymi: analiza akt sprawy – polega na tym, że biegli badają dokumentację zebraną w trakcie postepowania sądowego; wywiad – polega na tym, że biegli pytają badanego o historię rodziny, historię związku, przebyte choroby i związane z tym leczenia oraz o ocenę drugiego rodzica; badanie psychologiczne małoletniego dziecka – polega na indywidualnej rozmowie kierowanej oraz obserwacji w relacjach panujących wewnątrz rodziny; badanie psychologiczno-pedagogiczne rodziców – polega na indywidualnych rozmowach kierowanych uzupełnionych testami, ankietami lub kwestionariuszami, mającymi na celu zbadania kompetencji rodzicielskich i osobowości badanego; obserwacja – polega na obserwowaniu zachowania dziecka i rodziców, celem ustalenia łączących ich relacji. Testy używane przez biegłych mają za zadanie badanie kompetencji rodzicielskich oraz osobność, a także inne specyficzne obszary. Testy kompetencji rodzicielskich to test o nazwie CUIDA – Kwestionariusz do Oceny Kandydatów na Rodziców Adopcyjnych, Opiekunów, Opiekunów Prawnych i Mediatorów oraz TKR – Test Kompetencji Rodzicielskich, natomiast testy osobowości to test o nazwie EPQ-R – Kwestionariusz Osobowości Eysencka EPQ-R oraz NEO-FFI – Inwentarz Osobowości NEO-FFI. Inne stosowane przez biegłych testy to RISB – Test Niedokończonych Zdań Rottera oraz STAI – Inwentarz Stanu i Cechy Lęku STAI. Wnioski opinii, ile trzeba czekać na opinię i czy można się od niej odwołać? Termin, w którym biegli muszą sporządzić opinię, określa sąd, przy czym powinna być ona sporządzona w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia zakończenia badania. Końcowym elementem opinii biegłych są wnioski. W tym zakresie biegli udzielają odpowiedzi na tezę dowodową wskazaną przez Sąd w postanowieniu o przeprowadzeniu badania przez biegłych OZSS. Wnioski opisują sytuację opiekuńczą, wychowawczą i emocjonalną dziecka, relację dziecka z badanymi, kompetencje wychowawcze i rodzicielskie badanych oraz szczegółowo ustosunkowują się do tezy dowodowej, jednocześnie wskazując, co będzie najlepsze dla dobra dziecka, czy nawet to, że któryś z badanych powinien wziąć udział w warsztatach rodzicielskich. Specjaliści wydają wnioski, wskazując jednocześnie, który rodzic powinien sprawować opiekę nad dzieckiem, jak ukształtować kontakty rodziców z dzieckiem, czy zgodna z dobrem dziecka jest opieka naprzemienna. Sprawdzają, czy dziecko uwikłane jest w konflikt w rodzinie, a jeśli tak, to czy przez to jest zagrożone jego dobro, a w sytuacji, gdy dziecko ma rodzeństwo, to jakie są relacje i więzi między nimi. Sąd po otrzymaniu od biegłych opinii przesyła ją stronom postępowania, jednocześnie zobowiązując je do zajęcia stanowiska w przedmiocie opinii, w określonym terminie (zazwyczaj 14 lub 21 dni) pod rygorem uznania, że jeśli strona nie złoży zastrzeżeń do opinii, to znaczy, że jej nie kwestionuje. Zatem od opinii OZSS można się odwołać, składając zarzuty, czyli wskazując, w jakim zakresie się z nią nie zgadza oraz uzasadniając zdanie. Dodatkowo w takim piśmie można złożyć wniosek o sporządzenie pisemnej opinii uzupełniającej, w której biegli udzielą odpowiedzi na wskazane przez badanego pytania dotyczące kwestionowanego zakresu opinii lub uzupełnią dotychczasową opinię o brakujące elementy. Można także wnosić o to, aby sąd wezwał biegłych na rozprawę celem ich przesłuchania i zadawania pytań w zakresie opinii. Strony postępowania mogą także złożyć wniosek o przeprowadzenie dodatkowej opinii sporządzonej przez inny opiniodawczy zespół specjalistów sądowych, co jest najczęściej stosowane w przypadku, gdy strony zarzucają biegłym stronniczość i brak równego traktowania badanych. Mimo możliwości złożenia zastrzeżeń do opinii, jej skuteczne zakwestionowanie jest bardzo trudne. Wnioski oraz inne twierdzenia i oceny zawarte w opinii są dla sądu bardzo istotne. Sąd zazwyczaj bierze pod uwagę wnioski z opinii przy orzekaniu w danej sprawie. Doświadczenie zawodowe pokazuje, że opinia OZSS to jeden z kluczowych i najczęściej przesądzających dowodów w sprawie, albowiem opiera się ona na analizie akt sprawy, badaniach i obserwacji rodziny, stanowiąc jednocześnie jeden z najbardziej wartościowych dowodów. Bibliografia : Gójska, J. Ignaczewski . Władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem. Warszawa 2010. A. Czerederecka Rozwód a rywalizacja Komentarz Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy. Haak 2019, wyd. 1 Kodeks rodzinny i opiekuńczy red. Pietrzykowski 2020, wyd. 6 Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów Dz. U. z 2018 r. poz. 708 Pracownia Testów Psychologicznych | Księgarnia Symptomy - internetowa księgarnia naukowa ( Adwokat Lilianna Skiba ( prowadzi kancelarię w Warszawie oraz w Łomiankach. Specjalizuje się w sprawach z zakresu prawa pracy i prawa rodzinnego. Jest członkiem Sekcji prawa pracy oraz Sekcji prawa rodzinnego przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie. Jest również certyfikowanym mediatorem Centrum Mediacyjnego przy Naczelnej Radzie Adwokackiej. Prowadzi blogi z tematyki prawa rodzinnego oraz prawa pracy. Wejdź na FORUM! ❯ 9 odp. Strona 1 z 1 Odsłon wątku: 9423 Zarejestrowany: 19-12-2013 17:12. Posty: 4400 IP: Poziom: Przedszkolak 1 października 2014 10:13 | ID: 1150827 Czas rozwodu jest trudny dla wszystkich, zwłaszcza jeśli w grę wchodzi kwestia ustalania opieki nad dzieckiem. Ekspert portalu - adwokat Olga Tusińska, podsuwa przydatne rady. Czy masz doświadczenie ze sprawą rozwodową? Podziel się z nami swoimi radami! 1 Stokrotka Poziom: Pełnoletnia Zarejestrowany: 28-04-2009 15:58. Posty: 66128 1 października 2014 10:47 | ID: 1150845 Zawsze przy rozwodach rodziców najbardziej pokrzywdzone są dzieci, czy to małe czy to juz prawie dorosłe.. 1 października 2014 15:09 | ID: 1150951 Mądrzy rodzice nie zrobią świadomie krzywdy dziecku, ale jeżeli dziecko jako karta przetargowa to już dramat dla wszystkich 3 Sonia Poziom: Pełnoletnia Zarejestrowany: 06-01-2010 16:15. Posty: 112846 1 października 2014 15:41 | ID: 1150966 baszka (2014-10-01 15:09:33)Mądrzy rodzice nie zrobią świadomie krzywdy dziecku, ale jeżeli dziecko jako karta przetargowa to już dramat dla wszystkich Masz racje Basiu... Często dziecko jest wykorzystywane przez rodziców do tego, aby za jego pośrednictwem móc dokopać swojej byłej ''połówce''... 4 MilkaZalpejskiego Zarejestrowany: 06-12-2010 10:39. Posty: 476 3 października 2014 09:24 | ID: 1151445 jestem juz po rozwodzie ale moj ex używał dziecka jako własnie karty przetargowej aby dopiec mi ...a ostatnio powiedział córce ze juz jej nie bedzie odbierał z przedszkola i brał na weekendy...nie wiem kim trzeba byc by coś takiego powiedziec 6 letniemu dziecku!!!! i niestety prośby i tłumaczenia ze robi jej największą krzywde nie odniosły sukcesów.... 5 gocha2323 Poziom: Maluch Zarejestrowany: 23-04-2013 20:58. Posty: 12534 3 października 2014 12:07 | ID: 1151514 Sonia (2014-10-01 15:41:29) baszka (2014-10-01 15:09:33)Mądrzy rodzice nie zrobią świadomie krzywdy dziecku, ale jeżeli dziecko jako karta przetargowa to już dramat dla wszystkich Masz racje Basiu... Często dziecko jest wykorzystywane przez rodziców do tego, aby za jego pośrednictwem móc dokopać swojej byłej ''połówce''... co prawda to prawda. Z włąsnych obserwacji dosżłam do wniosku, że dziecko służy, aby dokopać swojemu ex. Mam trzy znajome po rozwodach i często słyszę od nich zwroty typu "juz dziecka nie zobaczy". Rodzic świadomie też działa na psychikę dziecka mając na celu zniechecenie dziecka do drugiego rodzica 6 Maniuśka Poziom: Starszak Zarejestrowany: 12-10-2010 15:30. Posty: 4401 3 października 2014 12:51 | ID: 1151522 gocha2323 (2014-10-03 12:07:17) Sonia (2014-10-01 15:41:29) baszka (2014-10-01 15:09:33)Mądrzy rodzice nie zrobią świadomie krzywdy dziecku, ale jeżeli dziecko jako karta przetargowa to już dramat dla wszystkich Masz racje Basiu... Często dziecko jest wykorzystywane przez rodziców do tego, aby za jego pośrednictwem móc dokopać swojej byłej ''połówce''... co prawda to prawda. Z włąsnych obserwacji dosżłam do wniosku, że dziecko służy, aby dokopać swojemu ex. Mam trzy znajome po rozwodach i często słyszę od nich zwroty typu "juz dziecka nie zobaczy". Rodzic świadomie też działa na psychikę dziecka mając na celu zniechecenie dziecka do drugiego rodzica Tylko szkoda że taka mamusia nie wie, że potem takie dziecko będzie miało traumę i problemy w życiu dorosłym z kontaktami międzyludzkimi i określaniem swoich uczuć 7 oliwka Poziom: Dzierlatka Zarejestrowany: 19-04-2008 00:57. Posty: 161880 4 października 2014 09:41 | ID: 1151756 Nie miałam takiego doświadczenia i mam nadzieję, że to już tak zostanie... Jak czasami widzę w filmach jak to dzieci "wędrują" od mamy do taty... ogarnia mnie ogromny smutek i żal... Nie wyobrażam sobie by moje dzieci były tak wychowywane a teraz moje wnuki... Byłam, jestem i bedę za stabilizacją rodziny... Ostatnio edytowany: 04-10-2014 09:42, przez: oliwka 8 eliza87 Zarejestrowany: 21-09-2020 11:27. Posty: 35 8 lutego 2021 09:59 | ID: 1467929 Jeśli szukasz dobrego adwokata w Kielcach, który poprowadzi Twój rozwód, skontaktuj się z Spotkasz tu najlepszych, doświadczonych radców prawnych zajmujących się także rozwodami. Ustalenie opieki nad dzieckiem w trakcie rozwodu, to trudny okres zarówno dla małżonków jak i dla ich dzieci, gdyż zawsze łączy się z wieloma negatywnymi emocjami. W jaki sposób jest ustalana bądź przyznawana opieka nad dziećmi - wyjaśnia Adwokat Luiza Migdał. To, jak będzie wyglądała opieka nad małoletnimi dziećmi w czasie postępowania o rozwód oraz po rozwodzie, zależy przede wszystkim od tego, czy rodzice są w stanie porozumieć się co do tego, z kim będą mieszkały dzieci i jak będą wyglądały kontakty po orzeczeniu rozwodu. Pełnoletnie, niesamodzielne dzieci stron, nie są objęte zainteresowaniem Sądu i same decydują, z którym z rodziców będą mieszkać w trakcie rozwodu i po jego orzeczeniu. Rozwód a opieka nad dzieckiem: zgoda pomiędzy rodzicami co do opieki nad dziećmi W sytuacji pełnej zgody pomiędzy rodzicami, co do tego u którego z nich mają po zakończeniu związku małżeńskiego mieszkać dzieci, Sąd orzeka zgodnie z propozycją przedstawioną przez małżonków. W polskim prawie, co do zasady, funkcjonuje reguła dotycząca zakazu rozdzielania rodzeństwa, które powinno wychowywać się razem. Zdarza się jednak, że dzieci mieszkają oddzielnie – jedne z matką a inne z ojcem, gdyż podczas faktycznego rozstania rodzice podzielili się opieką nad małoletnimi. W takiej sytuacji Sąd, kierując się dobrem dzieci oraz istniejącą już sytuacją faktyczną, wyraża zgodę na taki podział nie ingerując w ustalenia rodziców. W przypadku pełnej zgody pomiędzy rodzicami to oni wspólnie decydują co do sposobu kontaktowania się dzieci z rodzicem, z którym stale nie mieszkają. Małżonkowie mogą szczegółowo uregulować przed Sądem terminy kontaktów z dziećmi oraz sposób, w jaki będą przebiegały lub też ustalić, że Sąd nie będzie orzekał w tym przedmiocie. Wówczas, w razie późniejszej zmiany sytuacji i problemów z kontaktami, mogą skierować do Sądu Rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka wniosek o uregulowanie kontaktów z dziećmi. Rodzice mogą także zdecydować o sprawowaniu nad dziećmi opieki naprzemiennej, co w praktyce polega na tym, że dzieci mieszkają zarówno u jednego jak i u drugiego rodzica w powtarzających się i porównywalnych okresach. Rozwiązanie to wykorzystywane jest jednak bardzo rzadko, a decydującym czynnikiem jest tu dobro dziecka i faktyczne możliwości rodziców. Kompromis pomiędzy małżonkami to sytuacja najkorzystniejsza dla dzieci, które nie są wówczas włączane w konflikt pomiędzy rodzicami. Niestety praktyka pokazuje, że często dzieci stają się obiektem wzajemnych rozgrywek pomiędzy małżonkami. Często zdarza się, że rodzic, z którym aktualnie mieszka dziecko, uzależnia kontakty od wysokości alimentów albo ich terminowego płacenia lub też utrudnia kontakty z innych przyczyn zwyczajnej złośliwości. W braku zgody między rodzicami co do miejsca zamieszkania dzieci, zasad kontaktowania się z drugim z rodziców oraz co do władzy rodzicielskiej rozstrzyga Sąd w toczącej się sprawie o rozwód. Brak zgody pomiędzy rodzicami co do opieki nad dziećmi w trakcie postępowania o rozwód W trakcie postępowania o rozwód małżonkowie często mieszkają już oddzielnie. Co do zasady ten z małżonków, który opuszcza rodzinę godzi się na to by dzieci mieszkały stale z drugim z rodziców. Chce jednak utrzymywać regularne kontakty z dziećmi. Zdarza się również, że pomiędzy rodzicami w ogóle nie ma porozumienia co do tego z kim mają mieszkać dzieci lub jak mają wyglądać kontakty z drugim z rodziców. Brak porozumienia co do miejsca zamieszkania dziecka oraz kontaktów stanowi wówczas przedmiot sporu i w tym zakresie decyzję podejmuje ostatecznie Sąd Okręgowy, przed którym toczy się postępowanie o rozwód. Zdarza się, że ten z małżonków z którym dzieci stale mieszkają utrudnia lub całkowicie uniemożliwia drugiemu kontaktowanie się z dziećmi. W takiej sytuacji małżonek pozbawiony kontaktu z dziećmi może złożyć wniosek o wydanie postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia kontaktów. Opłata od wniosku o zabezpieczenie wynosi 40 zł, chyba że został on złożony już w pozwie o rozwód. W takim wypadku powód nie ponosi dodatkowej opłaty. W przedmiocie zabezpieczenia Sąd rozstrzyga po przeprowadzeniu rozprawy. Podczas rozprawy każdy z rodziców może przedstawić swoje stanowisko oraz argumenty co do tego, jak mają wyglądać kontakty. Często, z pomocą Sądu, strony są w stanie wypracować zgodne porozumienie jeszcze podczas rozprawy. W przypadku braku porozumienia rozstrzyga o tym Sąd wydając postanowienie. Postanowienie takie jest natychmiast wykonalne, ale nie ostateczne. Małżonek albo obie strony, jeżeli nie są zadowolone z decyzji Sądu mogą złożyć wniosek o uzasadnienie postanowienia a następnie zażalenie. Zażalenie rozpoznaje, na posiedzeniu niejawnym, właściwy Sąd Apelacyjny. Postanowienie tego Sądu obowiązuje do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. W przypadku zmiany okoliczności można w każdym momencie złożyć wniosek o zmianę postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia kontaktów. Uzyskanie postanowienia zabezpieczającego kontakty nie oznacza jednak, że będzie ono wykonywane. W przypadku nieprawidłowego realizowania kontaktów rodzic może wszcząć przed właściwym Sądem Rejonowym postępowanie o zagrożenie nakazaniem zapłaty sumy pieniężnej w trybie art. 598 §1 (15) za każdy nieprawidłowo wykonany lub niewykonany kontakt. Czytaj też: >> Adwokat radzi: jak obliczyć alimenty na dziecko? W przypadku, gdy małżonek z którym aktualnie nie mieszkają małoletnie dzieci ma zastrzeżenia co do sprawowania nad nimi opieki przez drugiego z rodziców, lub po prostu nie zgadza się na to by dzieci mieszkały z drugim z rodziców, ma możliwość podjęcia próby zmiany miejsca zamieszkania dzieci przez Sąd. Wówczas powinien złożyć do Sądu, przed którym trwa postępowanie o rozwód, wniosek o wydanie postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia miejsca zamieszkania dzieci przy nim. Zanim Sąd wyda postanowienie w tym zakresie wysłuchuje strony, świadków, zapoznaje się ze złożonymi dowodami oraz często przeprowadza dowód z opinii OZSS czyli Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów. Biegli wydają opinię po przeprowadzonym badaniu rodziców oraz dzieci. Wynik badania jest przeważnie decydujący, a po zapoznaniu się z wnioskami opinii Sąd, na ich podstawie, orzeka o tym z kim mają zamieszkać dzieci i jak powinna kształtować się władza rodzicielska oraz kontakty. Małżonkowie mogą jednakże składać do wydanej opinii zastrzeżenia na piśmie oraz wnosić o wezwanie biegłych na rozprawę. Zdarza się, że podczas wieloletnich procesów o rozwód opinia taka wydawana jest kilkukrotnie w razie zmiany sytuacji faktycznej. Rozwód a opieka nad dzieckiem: rozstrzygnięcie o sposobie opieki nad dziećmi w wyroku rozwodowym Ostatecznie, o sposobie sprawowania opieki nad dziećmi, rozstrzyga Sąd. W przypadku braku zgody małżonków podejmuje decyzję zgodną z dobrem wspólnych małoletnich dzieci rozstających się stron jednakże tylko w sytuacji, gdy stwierdzi, że rozwód jest dopuszczalny, tj. w skutek jego orzeczenia nie ucierpi dobro dzieci albo gdy z innych przyczyn orzeczenie nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. W sytuacji gdy Sąd uzna, że małżeństwo nie zostaje rozwiązane, wszystkie sprawy dotyczące małoletnich dzieci strony mogą uregulować przed Sądem Rejonowym w oddzielnych postępowaniach. Wydane przez Sąd orzekający w sprawie o rozwód postanowienia o zabezpieczeniu przestają bowiem obowiązywać w momencie uprawomocnienia się wyroku tego Sądu. Sytuacja taka zdarza się jednakże bardzo rzadko. Często jednak jedno z małżonków lub oboje nie są zadowoleni z wydanego przez Sąd rozstrzygnięcia. Wówczas, w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyroku mogą złożyć wniosek o jego uzasadnienie. Następnie zaś, po otrzymaniu wyroku wraz z uzasadnieniem, strony mogą złożyć apelację do właściwego Sądu Apelacyjnego. W czasie oczekiwania na rozstrzygnięcie przez Sąd II instancji, co często trwa kilka miesięcy, obowiązują wydane postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia. Małżonkowie mogą także w dalszym ciągu składać wnioski o zabezpieczenie lub o zmianę obowiązujących postanowień. Wyrok Sądu Apelacyjnego tj. Sądu II instancji jest ostateczny. Od tego rozstrzygnięcia nie ma możliwości wniesienia skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego. Aktualnie zmiana przepisów, w wyjątkowych ściśle określonych przypadkach, umożliwia zwrócenie się z wnioskiem o wniesienie w imieniu jednej ze stron skargi nadzwyczajnej. Zmiana sposobu sprawowania opieki nad dziećmi po rozwodzie Wyrok w sprawie o rozwód nie decyduje trwale o tym, w jaki sposób ma być sprawowana opieka nad dziećmi po rozwodzie. Każdy z rodziców może, w przypadku istotnej zmiany sytuacji po rozwodzie, wszcząć postępowanie o zmianę wyroku rozwodowego w przedmiocie spraw dotyczących dzieci. Sprawy takie dotyczyć mogą alimentów (podwyższenia, obniżenia, uchylenia), władzy rodzicielskiej, miejsca zamieszkania dzieci oraz kontaktów. Przepisy nie określają ściśle terminu w jakim taką sprawę można założyć. Ważne jest by wystąpiła „istotna okoliczność” uzasadniająca zmianę. O tym, czy podawana przez wszczynającego postępowanie argumentacja zasługuje na uwzględnienie, decyduje właściwy dla miejsca zamieszkania dziecka Sąd Rejonowy po przeprowadzeniu postępowania. Korzystając z mojego doświadczenia nie polecam zakładania kolejnej sprawy zaraz po wydaniu prawomocnego wyroku w sprawie o rozwód. Postępowanie przed Sądem Rejonowym nie jest bowiem kolejną instancją tej samej sprawy. Jeżeli nie wystąpiła nagła, radykalna zmiana sytuacji warto jest odczekać cierpliwie, aż wyrok w sprawie o rozwód faktycznie przestanie być aktualny. Są jednak sytuacje wymagające natychmiastowej ingerencji Sądu co do sprawowania nad dziećmi opieki np. małoletni zaczynają zgłaszać że są zaniedbywani przez rodzica, widać niekorzystne zmiany w zachowaniu dzieci, itp. Zdarza się także, że dzieci same zgłaszają wprost wolę zamieszkania z drugim z rodziców. W takim wypadku należy złożyć do Sądu Rejonowego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dzieci, wniosek o zmianę wyroku rozwodowego w przedmiocie miejsca zamieszkania małoletnich wraz z wnioskiem o wydanie postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia w tym zakresie. Podczas postępowania Sąd wysłuchuje strony i przeprowadza wskazane przez nie dowody z zeznań świadków, dokumentów (często nagrań i zdjęć). Może także dopuścić przeprowadzenie wywiadu przez kuratora w miejscu zamieszkania dzieci i u drugiego z rodziców oraz opinię OZSS. Sprawa kończy się wydaniem przez Sąd postanowienia, które niezadowolony rodzic może zaskarżyć apelacją. W tego rodzaju sprawach wyrok Sądu II instancji jest ostateczny, a skarga kasacyjna nie przysługuje. Zmiany, po wydaniu rozstrzygnięcia w sprawie o rozwód, wraz z wiekiem dzieci, często wymagają także ustalone wcześniej kontakty. Jeżeli rodzice ustalili je szczegółowo, ale po tym jak emocje opadną są w stanie porozumiewać się w sprawach dotyczących dzieci, mogą samodzielnie modyfikować sposób kontaktowania się z małoletnimi. Kontakty z drugim z rodziców są prawem dziecka, które obie strony powinny starać się jak najlepiej realizować. Powinny być one dostosowane do indywidualnych potrzeb dziecka oraz możliwości sprawowania nad nim opieki przez drugiego z rodziców. Problem pojawia się natomiast w przypadku dalszego konfliktu w tym zakresie. Wówczas rozszerzenie kontaktów z dzieckiem możliwie jest za pośrednictwem Sądu. Rodzic, który chce dokonać zmiany sposobu kontaktowania się z dzieckiem, może wnieść do Sądu Rejonowego, właściwego dla miejsca zamieszkania dzieci, sprawę o zmianę wyroku rozwodowego w zakresie kontaktów. Podczas postępowania Sąd wysłuchuje strony i przeprowadza wskazane przez nie dowody z zeznań świadków, dokumentów(często nagrań i zdjęć). Sprawa kończy się wydaniem przez Sąd postanowienia, które niezadowolony rodzic może zaskarżyć apelacją. W tego rodzaju sprawach wyrok Sądu II instancji jest ostateczny, skarga kasacyjna nie przysługuje. Rozwód a opieka nad dzieckiem: Podsumowanie Najlepszym rozwiązaniem, biorąc pod uwagę dobro małoletnich dzieci stron jest sytuacja, w której rodzice są w stanie porozumieć się w zakresie sprawowania opieki nad dziećmi oraz kontaktów. W innych wypadkach za strony decyduje Sąd, kierując się przede wszystkim dobrem małoletnich dzieci. Pamiętać należy jednocześnie, że w przypadku każdej istotnej zmiany sytuacji jeden z rodziców może wnieść sprawę o zmianę rozstrzygnięcia co do miejsca zamieszkania dzieci oraz kontaktów. Autor porady: Adwokat Luiza Migdał Adwokat prowadzący indywidualną Kancelarię Adwokacką specjalizującą się przede wszystkim w sprawach z zakresu prawa rodzinnego (rozwód, alimenty, podział majątku wspólnego, kontakty, władza rodzicielska, itp.) oraz prawa pracy. Prowadzi sprawy przed Sądami zazwyczaj w województwie lubelskim oraz mazowieckim. Udziela także porad prawnych online osobom z całej Polski i przebywającym poza granicami kraju. Prywatnie - żona, mama, mól książkowy Kwestia sposobu sprawowania opieki nad dziećmi po rozwodzie bardzo często jest powodem sporów pomiędzy byłymi małżonkami. Niejednokrotnie zdarza się, że każdy rodzic chce, aby dziecko pozostało przy nim. Co więcej, dzieci wykorzystywane są w celu odegrania się na małżonku. Jakie są zasady przyznawania opieki nad dziećmi po rozwodzie? Na czym polega opieka naprzemienna? Kiedy sąd orzeka o opiece nad dziećmi? W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Dla sprawy rozwodowej i rozstrzygnięcia w kwestii opieki nad dziećmi niebagatelne znaczenie ma porozumienie małżonków – sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie (o ile jest zgodne z dobrem dziecka). Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia. Co więcej – na zgodny wniosek małżonków sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. W porozumieniu odnoszącym się do sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem po rozwodzie należy określić prawa i obowiązki rodziców wobec dzieci sposób sprawowania opieki nad dziećmi, z podziałem na okresy w ciągu roku, sposób podejmowania decyzji związanych z wychowaniem oraz zdrowiem dzieci, koszty utrzymania. Co w przypadku, gdy rodzice nie dojdą do porozumienia? Rozwody wiążą się z dużymi emocjami, a kontakty z dziećmi mogą być celowo ograniczane drugiemu rodzicowi. W takim przypadku to sąd zdecyduje, w jaki sposób będzie sprawowana opieka nad dziećmi. W jaki sposób sąd może orzec o władzy rodzicielskiej? W wyroku rozwodowym sąd może: powierzyć władzę rodzicielską obojgu rodzicom, powierzyć władzę rodzicielską jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego rodzica, pozbawić, zawiesić lub ograniczyć władzę rodzicielską jednemu lub obojgu rodziców. Od czego zależeć będzie wyrok sądu? Najważniejszym kryterium, branym pod uwagę przez sąd, jest dobro dziecko. Pojęcie to jest złożone i obejmuje rozwój fizyczny, duchowy oraz zapewnienie środków do życia, a także spełniania osobistych celów. Sąd weźmie pod uwagę więź emocjonalną, relacje łączącą dziecko z każdym z rodziców, stan zdrowia, wiek oraz opinie zespołu biegłych. Co istotne, sąd może odmówić udzielenia rozwodu, jeśli miałoby ucierpieć dobro dzieci. Podczas rozwodu, małżonek musi więc wykazać, że będzie w należyty sposób sprawował opiekę nad dzieckiem. Znaczenie będą więc mieć stałe dochody, rodzaj wykonywanej pracy np. konieczność odbywania częstych podróży służbowych. Zmiana orzeczenia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej Zgodnie z przepisami Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego – jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy może zmienić orzeczenie o władzy rodzicielskiej i sposobie jej wykonywania zawarte w wyroku orzekającym rozwód. W tym przypadku zasadzie dobra dziecka ustępuje inna zasada – stabilności i niewzruszalności orzeczeń sądowych. Rozwody Kraków? Skonsultuj się z radcą prawnym lub adwokatem przed podjęciem pierwszych działań. Pozew rozwodowy to jeden z kroków w drodze do rozwodu. W trakcie procesu małżonkowie muszą uzgodnić między sobą różne kwestie, a najważniejszą z nich jest ustalenie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej. Ze względu na dobro dzieci warto podjąć próbę wypracowania porozumienia. Przepisy polskiego Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie regulują wprost opieki naprzemiennej – systemu wykonywania władzy rodzicielskiej, w którym dzieci mieszkają przez określony czas z jednym z rodziców, a następnie przez zbliżony okres z drugim rodzicem. System opieki naprzemiennej, niezwykle popularny w Stanach Zjednoczonych oraz w krajach skandynawskich, w Polsce ciągle jest rozwiązaniem stosunkowo nowym i rzadko stosowanym. Jakie ma wady i zalety? Jak naprzemienny model opieki nad dzieckiem wygląda w praktyce? Opieka naprzemienna w Polsce: orzecznictwo Zazwyczaj nie zdarza się, aby władza rodzicielska była modyfikowana w trakcie trwania małżeństwa. W takim przypadku oboje małżonkowie mają pełnię władzy rodzicielskiej, takie same prawa i obowiązki. Po rozpadzie małżeństwa istnieje konieczność uregulowania sposobu sprawowania opieki nad dzieckiem, w tym jednoznacznego określenia jego miejsca zamieszkania. Sąd w wyroku rozwodowym orzeka nie tylko o rozwiązaniu małżeństwa, lecz również szczegółowo reguluje sytuację małoletnich dzieci stron (władza rodzicielska, kontakty, alimenty). Orzeczenie zawarte w wyroku rozwodowym może być następnie modyfikowane za pomocą postanowień wydawanych przez sąd rodzinny. W przypadku rodziców, którzy nigdy nie byli małżeństwem, o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej decyduje sąd rodzinny. Właściwość sądu określa się na podstawie miejsca zamieszkania dziecka. W obu przypadkach sąd może: powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom (w tym zastosować naprzemienny model opieki nad dzieckiem); powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców i ograniczyć władzę rodzicielską drugiego z rodziców do określonych praw i obowiązków (stosunkowo najczęściej stosowany model); powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców i pozbawić drugiego rodzica władzy rodzicielskiej; ograniczyć władzę rodzicielską obojga rodziców na przykład poprzez nadzór kuratora sądowego. Podstawa prawna W praktyce opieka naprzemienna w Polsce jest możliwa tylko wówczas, gdy rodzice tak wspólnie postanowią i będą w stanie osiągnąć porozumienie w tej sprawie, a sąd po przeanalizowaniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie sprzeciwi się takim ustaleniom. Podstawa prawna takiego rozstrzygnięcia znajduje się – zgodnie z poglądami wyrażanymi w orzecznictwie – w treści przepisu art. 58 § 1a Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Niezwykle rzadko zdarza się, aby wskazaniem biegłych sądowych była właśnie opieka naprzemienna. Orzecznictwo polskich sądów nadal skłania się ku powierzeniu wykonywania pełni władzy rodzicielskiej tylko jednemu z rodziców. Opieka naprzemienna po rozwodzie i jej formy Jeśli rodzice dojdą do przekonania, iż po rozstaniu chcą sprawować opiekę nad dziećmi w modelu naprzemiennym, muszą – zazwyczaj w formie porozumienia rodzicielskiego – dokładnie określić zasady wykonywania wladzy rodzicielskiej. W porozumieniu (a następnie w wyroku albo postanowieniu wydanym przez sąd) należy określić: sposób wykonywania opieki, tj. dokładne okresy, w jakich dzieci będą przebywały u mamy i u taty, o czym poniżej; sposób wykonywania kontaktów z rodzicem w czasie, w którym dzieci przebywają z drugim rodzicem; sposób sprawowania opieki w czasie świąt i wakacji; zasady podejmowania decyzji związanych z wykonywaniem władzy rodzicielskiej (np. decyzji dot. wyboru szkoły czy sposobu leczenia); zasady ponoszenia kosztów związanych z utrzymaniem dzieci, o czym poniżej. System wykonywania opieki naprzemiennej będzie zależał od uzgodnień dokonanych pomiędzy rodzicami. Zwyczajowo można wyróżnić trzy podstawowe sposoby wykonywania opieki naprzemiennej: dzieci zmieniają miejsce zamieszkania co tydzień; dzieci zmieniają miejsce zamieszkania co dwa tygodnie; dzieci mieszkają w tym samym miejscu, zaś rodzice zmieniają miejsce zamieszkania w określonych odstępach czasu. Z pewnością ostatni wskazany powyżej sposób jest najbardziej korzystny z punktu widzenia dobra dzieci, przy czym metoda ta w polskich warunkach jest stosunkowo trudna do zrealizowania, albowiem wymaga posiadania trzech niezależnych mieszkań (mieszkanie, w którym na stałe mieszkają dzieci, mieszkanie mamy, mieszkanie taty). Opieka naprzemienna a alimenty Ustanowienie opieki naprzemiennej zakłada zazwyczaj, iż dzieci będą spędzały połowę czasu z mamą i połowę czasu z tatą. Wbrew obiegowej opinii jednakże zastosowanie modelu opieki naprzemiennej nie oznacza automatycznie, iż żaden z rodziców nie będzie zobowiązany do opłacania alimentów. Wystąpienie obowiązku alimentacyjnego będzie związane z konkretną sytuacją rodzinną stron. Jeśli oboje rodzice mają zbliżone dochody, możliwości finansowe oraz wydatki o podobnej wysokości, wówczas rzeczywiście może zdarzyć się tak, iż każdy z rodziców będzie ponosił koszty związane z utrzymaniem dzieci we własnym zakresie. W takim przypadku rodzice powinni oczywiście uzgodnić zasady ponoszenia kosztów wyjątkowych (np. obozów letnich, wizyt lekarskich i leków, zajęć pozalekcyjnych, itd.). Jeśli sytuacja finansowa rodziców jest w istotny sposób różna, wówczas z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, iż sąd zasądzi alimenty płatne przez jednego z rodziców na rzecz dzieci. Przy określeniu wysokości alimentów sąd uwzględni wiele czynników: dokładny wymiar czasu, jaki dzieci spędzają z każdym z rodziców; dochody obojga rodziców oraz ich możliwości zarobkowe (np. poziom wykształcenia i doświadczenie zawodowe); sytuację majątkową rodziców; wysokość kosztów utrzymania dzieci. Sprawdź także: Alimenty natychmiastowe Od czego zależy wysokość alimentów? Opieka naprzemienna – wady i zalety Podstawową zaletą naprzemiennej opieki nad dzieckiem jest konieczność wypracowania przez rodziców porozumienia. Jeśli rodzice – mimo skomplikowanej sytuacji rodzinnej i emocjonalnej – są w stanie osiągnąć konsensus w zakresie wykonywania władzy rodzicielskiej, istnieje ogromna szansa na to, iż wychowanie dzieci po rozstaniu będzie odbywało się w miarę bezproblemowo. Sprawne funkcjonowanie tego modelu wymaga wzajemnego szacunku i postawienia dobra dzieci zawsze na pierwszym miejscu. Celem naprzemiennego modelu opieki nad dzieckiem jest zapewnienie mu takiej samej relacji zarówno z mamą, jak i z tatą. Zazwyczaj po rozwodzie tylko jeden z rodziców angażuje się w pełni w wychowanie dziecka, zaś drugie spotyka się z nim okazjonalnie. Model opieki naprzemiennej ma zapobiec takiej sytuacji, a dzieci winny mieć tak samo silną więź z obojgiem z rodziców oraz ich dalszymi rodzinami, na przykład dziadkami. Krytycy opieki naprzemiennej zarzucają temu systemowi przede wszystkim pozbawienie dzieci jednego domu i związanej z tym stabilizacji, albowiem niezwykle rzadko zdarza się, aby to rodzice zmieniali miejsce zamieszkania co tydzień czy dwa tygodnie. W związku z tym dzieci muszą przeprowadzać się, nieustannie przenosząc również ulubione przedmioty, odzież czy podręczniki szkolne. Dzieci wychowujące się w takim modelu mogą borykać się ze zmniejszonym poczuciem przynależności i z trudnością adaptować się w środowisku rówieśniczym. Dzieci mogą również zmagać się z brakiem bezpieczeństwa, związanym niewątpliwie z sytuacją panującą w domu, zwłaszcza, jeśli wykonywanie opieki naprzemiennej powoduje dodatkowe kłótnie pomiędzy rodzicami. Zobacz też: Co wybrać: separacja czy rozwód? Jak napisać pozew o rozwód? Autor: adwokat Marta Milan z Zdjęcie główne: to portal oferujący profesjonalne porady prawne i dokumenty prawne w przystępnych cenach. Zachęcamy do odwiedzenia naszej strony a w razie pytań prosimy o kontakt mailowy [email protected]

opieka nad dzieckiem po rozwodzie forum